De verschillen tussen melkveehouders worden steeds groter, en een standaardoplossing voor een rendabel melkveebedrijf bestaat niet meer. Ook de tijd van ‘alle melk is wit’ is voorbij. Toch blijven er volop ontwikkelkansen voor melkveehouders. Dat was de boodschap tijdens de inspiratiebijeenkomst ‘Zelf aan zet’ van VK-Oost in Borculo op 13 februari. Verschillende sprekers gingen in op de uitdagingen en kansen binnen de melkveehouderij en zuivelsector.
Ondernemers moeten zelf in actie komen
John Koeleman, voorzitter van VK-Oost, trapte de avond af met een duidelijke boodschap: melkveehouders in het oosten van het land ervaren spanning door de combinatie van veel natuur en veel vee. Ook recente uitspraken van de rechter zorgen voor extra onzekerheid. “We hebben niet de verwachting dat de overheid op korte termijn met een oplossing komt. We moeten als ondernemers zelf vooruit,” aldus Koeleman. “We zijn op een goede plek aan het boeren, maar wel met uitdagingen.”
Groei is niet meer de standaardoplossing
Volgens Hans Scholten, sectorleider melkvee bij Flynth, werkt de traditionele standaardoplossing niet meer. “Een extra spant aan de schuur bouwen en meer koeien melken was lang dé manier om te groeien, maar tegenwoordig moeten ondernemers zich afvragen of dat niet alleen maar extra werk en extra mestafvoer betekent.” Scholten ziet steeds grotere verschillen tussen bedrijven en hun marges. De kritieke kostprijs verschilt tegenwoordig 6 tot 7 cent per liter, waar dat vroeger nog 4 cent was. “De helft van de melkveebedrijven die klant zijn bij Flynth heeft een melkprijs van minimaal 47 cent per liter nodig om de kosten te dekken.”
Ondernemers in de melkveehouderij worden geconfronteerd met diverse uitdagingen, maar volgens Scholten is het belangrijk om niet in de wachtstand te blijven staan. Hij ziet kansen in multifunctionele landbouw, samenwerking met akkerbouwers en verduurzaming. “We hebben zelfs meegemaakt dat een financier weigerde een ondernemer te financieren omdat er onvoldoende werd ingezet op duurzaamheid.”
Boerderijzuivelcoöperatie ZUCO: zelf aan zet in de zuivelsector
Boerderijzuivelcoöperatie ZUCO was op 13 februari aanwezig als spreker op de inspiratieavond van VK-Oost met als thema ‘Zelf aan zet’. Dit thema sluit perfect aan bij de visie van ZUCO en de ondernemende melkveehouders die hun eigen zuivel bereiden en vermarkten.
ZUCO benadrukte dat zelfzuivelen extra werk en verantwoordelijkheden met zich meebrengt en dat een ambitieuze, planmatige aanpak vereist is. Het overstappen van het leveren van melk aan een coöperatie naar het produceren en verkopen van eigen zuivelproducten is een grote stap en investering. Daarom ondersteunt ZUCO zijn leden in dit proces op alle terreinen.
Het creëren van meerwaarde met eigen producten zorgt voor directe waardering van consumenten. Steeds meer mensen waarderen lokaal geproduceerde boerderijzuivel, niet alleen vanwege de kwaliteit en smaak, maar ook vanwege het eerlijke en pure verhaal van de boeren uit hun eigen regio. Dit maakt de verbinding tussen boer en consument sterker.
Daarnaast biedt ZUCO haar leden een netwerk van gelijkgestemden, wat het coöperatieve model uniek maakt binnen de zuivelsector. “Tussen de poten van een olifant, zoals FrieslandCampina, is volop ruimte voor groei,” aldus ZUCO. Dit onderstreept dat kleinschalige en ambachtelijke zuivelinitiatieven niet alleen levensvatbaar zijn, maar ook een belangrijke aanvulling vormen binnen de bredere zuivelmarkt.
Meer ruimte voor zelfzuivelinitiatieven
De zuivelmarkt verandert: de vraag naar zuivel is groot en er ontstaan steeds meer verschillende melkstromen. Tijdens de bijeenkomst gingen Nils den Besten (lid hoofdbestuur FrieslandCampina en RvC-lid bij Koninklijke FrieslandCampina) en Gerard Schlingmann (sales- en marketingexpert en lid van ZUCO) in gesprek met de zaal over de kansen in de zuivelketen. Den Besten benadrukte dat er een verschuiving plaatsvindt van een verwerkersmarkt naar een boerenmarkt: “Je kunt als boer kiezen aan wie je je melk levert. De tijd van ‘alle melk is wit’ is echt voorbij.”
Op de vraag of zelfzuivelinitiatieven een bedreiging vormen voor FrieslandCampina, antwoordde Den Besten dat er altijd vraag zal zijn naar grote hoeveelheden melk. “Tussen de poten van een olifant is ook ruimte voor andere initiatieven. Dat hoeft elkaar niet in de weg te zitten.” Hij erkende dat FrieslandCampina deze ontwikkeling wellicht te laat heeft ingezien: “We zien nu in dat je geen arrogante zuivelcoöperatie meer kunt zijn in deze tijd.”
Boerderijzuivelcoöperatie ZUCO: lokaal met een verhaal
ZUCO ondersteunt melkveehouders die zelf zuivel produceren en vermarkten. Inmiddels zijn zestien melkveehouders lid, waarvan tien hun eigen zuivelproducten verkopen. “Onze boeren zoeken meer waardering en direct contact met consumenten,” vertelde Schlingmann. “Bij veel boeren die direct verkopen, kan er makkelijk een euro bij op de prijs. Dat is vaak ook nodig om het rendabel te maken.”
Veel ondernemers die beginnen met zelfzuivelen, hebben niet altijd een duidelijk beeld van hun kostprijs. “Daar ondersteunen we hen bij,” aldus Schlingmann. “Boeren mogen soms best wat meer vragen voor hun producten. Consumenten die boerenzuivel kopen, doen dat niet vanwege de prijs, maar vanwege de beleving en de goede smaak.” Hij concludeerde: “Lokaal met een verhaal is het nieuwe normaal.”
Bron: Vee & Gewas, aangepast en aangevuld door Zuivelcoöperatie ZUCO U.A. [Link naar het originele artikel]
Fotograaf: Anouk Hemmink
Comments