Reflecties en samenvatting van de eerste kennissessie

Afgelopen maand organiseerde Zuivelcoöperatie ZUCO U.A. een kennissessie met het thema “de verborgen kracht van melk.” Deze sessie vormde de eerste bijeenkomst in een reeks van drie, waarin de onderwerpen "de basis," "de verwerking," en "de markt" aan bod zullen komen.

In de volgende paragrafen blikken enkele sprekers, namelijk Peter Voshol, Irene Kuiper en Jacob Duinstra, terug op deze sessie. Ze delen hun inzichten en gedachten in een beknopte samenvatting.

Irene Kuiper

Mijn avontuur begon in Noorwegen. Daar in de pure natuur besef je dat als je terug gaat in de tijd, je kon zien dat ons voedsel veel eenvoudiger was.. Er was minder keus en we waren meer afhankelijk van het seizoen. De vraag naar meer producten nam toe, ons leven werd gehaast, we moeten produceren. We staan nergens meer bij stil, we werken, presteren en gaan maar door. Maar het is tijd geworden om het roer om te gooien en te kijken naar wat je eet en hoe je eet. Beweeg je genoeg? Weet je wie je bent? Kiezen voor bewustwording in voeding, beweging en ontspanning. Dat is voor heel veel mensen een grote keus, maar wel een keus die je gezondheid bevordert. Van uit dat perspectief ben ik eind juni Oersterk coach geworden en ga ik nog door voor de master in deze opleiding. Eind dit jaar ben ik dan Oersterk Master Coach. Het voelt voor mij bijzonder en inspirerend om deze visie van gezondheid te verspreiden. Het was dan ook heel speciaal om vorig jaar december onderdeel te zijn voor ZUCO en mensen te inspireren over zuivel en het bewuster kiezen voor zuivelproducten. Je gaat na zo’n sessie nog beter nadenken over ons huidige voedingspatroon, maar ook de oorsprong ervan.

En dan als vervolg de sessie van afgelopen dinsdag. Deze sessie maakt duidelijk dat de huidige ontwikkelingen ons niet koud laten. Zuivel is een veel besproken onderwerp. De boeren zijn in de politiek, maar ook in de sociale fysieke en digitale wereld een onderwerp van discussie. Alle boeren zijn gepassioneerde ondernemers die vol passie hun bedrijf runnen voor mens, dier en plant. Het is goed om te kijken naar de wereld en de bewerkte voedingsmiddelenindustrie en de maatschappij hiervan op de hoogte te brengen. Veel mensen weten niet wat ze eten en er is een taboe op gezonde voeding. Je moet je immers steeds verdedigen als je kiest voor een zelfgemaakte salade met gekookte eieren als lunch in plaats van een boterham met hagelslag of Pindakaas. De grootste tip is om etiketten in de supermarkt te gaan lezen. En bewuster boodschappen te doen. Het mooiste zou zijn om de supermarkt helemaal te gaan skippen in je dagelijkse routine. En voedingsmiddelen met voedingswaarde te gaan zoeken. De maatschappij beseft op dit moment niet hoeveel chronische ziekten ontstaan uit al die bewerkte voedingsmiddelen en de hoge stress waaronder mensen gepaard gaan met de huidige druk van deze tijd. Tegenwoordig willen de meesten van ons een Quick fix. Dit betekent een snelle oplossing. Hoofdpijn-paracetamol. Ziek zijn en het nemen van antibiotica. Afslankmedicate in plaats van anders eten. Wat kun je nu doen als consument om te kiezen voor gezonde zuivelproducten en voedingsmiddelen die bijdragen aan duurzame landbouwpraktijken. Allereerst, ik noemde het al, leer etiketten lezen voordat je een product koopt in de winkel. Kijk naar toegevoegde voedingsstoffen, maar ook naar de hoeveelheid voedingsstoffen, bevat het meer dan 5 voedingsstoffen dan is het waarschijnlijk een bewerkt product in plaats van een versproduct. 2. Wil je iets veranderen aan je voedingspatroon begin dan bij 1 maaltijd per dag. Voeg meer eiwitten toe aan je ontbijt. Bijvoorbeeld start je dag met zuivel in de ochtend. Door hangop te mengen met fruit en noten en zaden. Zodat je suikerspiegel niet meteen omhoogschiet, maar ook zo zodat je aan het begin van de dag met rijke voedingsproducten start. Vul je kom met hangop of yoghurt en doe er gebroken lijnzaad bij, wat kokosschaafsel, een peer of appel, een kiwi. Zorg dat je rijke voedingsstoffen combineert. De suiker uit de vruchten haalt en combineert met noten, pitten of zaden en zuivelproducten. Zo eet je meer vezels en meer vitaminen en mineralen. Bovendien heb je een eiwitrijk ontbijt dat zorgt voor bouwstoffen en minder cravings naarmate de dag vordert. 3. Probeer 3 tot 4 maaltijden per dag te eten zodat je darmen meer rust krijgen om voedingsstoffen te verteren. 4. Verminder de inname van frisdrank en vruchtensap. Frisdrank en vruchtensap bevatten veel suikers. Ze ontregelen de bloedsuikerspiegel en doordat we veel frisdrank drinken hebben we minder verzadigingsgevoel. Je hebt namelijk steeds een suikerpiek, dit veroorzaakt dat je lichaam steeds vraagt om voeding. Kies voor water met een smaakje. Bijvoorbeeld wat citroensap erdoor of gember. Of neem kruidenthee. 5. Vervang zonnebloemolie door olijfolie. Vervang margarine of vloeibare boter door roomboter of ghee. Daardoor zorg je voor voeding die ontstekingen remt in plaats van voedingsstoffen die juist ontstekingen aan wakkeren. Je zorgt voor een balans van omega 3 vetzuren en omega 6 vetzuren 6. Zorgt voor een goedgevulde koelkast met gezonde voedingsmiddelen, of een goedgevulde broodbak op het werk. Zo heb je bij plotselinge trek alles binnen handbereik en kan je niet snel kiezen voor snelle vette hap. 7. Tot slot kies pure producten. Kijk waar de producten worden geteeld en geoogst. Denk eens aan rauwe zuivel of kefir en haal het direct bij de boer of bij biologische supermarkten of verkooppunten. Ga eens naar de markt bij jou in de buurt. Kijk waar het vlees of de vis vandaan komen kies voor seizoensgebonden groenten. Als consumenten dat gaan doen, gaan we al een stapje meer naar een voedingsrijke wereld die goed zorgt voor mens, dier en bodem.

Peter Voshol

De kennissessie ‘De verborgen kracht van melk’ was voor mij een interessante sessie. Door de basis van ons ongezonde voedingsgedrag naar voren te brengen door Irene Kuiper kon ik daar met een breder wetenschappelijke inslag op in gaan. Ik liet zien dat melk en zuivel als product past in een gezond voedingspatroon. De angst voor verzadigd vet is ongegrond. Er zijn meerdere bijzondere vetzuren aanwezig in melk en zuivel waarvan aangetoond is dat het geassocieerd is met verminderd risico op bijvoorbeeld type 2 diabetes en hart- en vaatziekten. Ook de aanwezigheid van zogenaamde omega-3 vetzuren is belangrijk.

Hier zit een leerpunt in als rode draad. Het is duidelijk dat koe-ras, geografische locatie van de koe, manier van veehouderij, het rantsoen en weidegang bepalen wat de samenstelling is van de melk, en dan met name de hoeveelheid eiwit en de vetsamenstelling. Erik Jansen liet dat ook heel mooi zien in zijn verhaal. Het is bekend en de melkveehouder weet dat ook als geen ander.

Het inzicht is dat het grotere plaatje van een boerenbedrijf, de leningen, de kosten, etc bepalen wat er wel en niet kan richting melkproductie en de kwaliteit. Bijkomend is het besef dat de producent wel degelijk aan de knoppen staat van de kwaliteit van zijn/haar product, en dan dus aan de gezondheid van dit product, nog niet geheel geaccepteerd wordt. Met als reden, het gaat in de grote mixer van de zuivelbedrijven. EN wordt daar volledig ‘bewerkt’. Dat rauwe melk onder bepaalde omstandigheden verkocht mag worden in 2025 (zoiets als forzuchtsmilch in Duitsland) is een mooie stap vooruit. Minder bewerkt, daar zitten meerdere voordelen aan dan men tot nu toe wil erkennen vermoed ik.

Ook het besef van de consument dat kwaliteit en gezondheid wat zouden mogen kosten is een mooie uitdaging. De consument neemt veel aan en verandering is altijd lastig, vervelend en kost geld.

Met de gezamenlijkheid van de kennissessie en de mogelijke vervolgen zie ik mogelijkheden voor meer kennis, toepassing en acceptatie in de breedte. Ook de inzet van Van Hall Larenstein, met Jacob Duinstra, met een nieuwe Master die breder wil kijken dan alleen puur productie is een zet in de (goede) richting vooruit voor een bredere maatschappelijke dialoog over voeding en gezondheid. Ik zou graag zien dan andere richtingen als verpleegkunde, koksopleidingen etc. op MBO en HBO (en liefst ook Universitair) ook de bredere context van voeding en gezondheid meekrijgen in hun opleidingen. Dus ook kennis krijgen hoe het op een agrarisch bedrijf werkt. Wat er nodig is voor een ‘gezond’ product, de bedrijfsvoering etc. En dat ook vanuit de agrarische opleiding richting gezondheid. Zodat uiteindelijk onze maatschappij gaat zien dat het allemaal verbonden is en dat we allemaal onze belangrijke bijdrage hebben aan onze gezondheid.

Jacob Duinstra

Jacob Duinstra van Van Hall Larenstein speelde tijdens de sessie in op de gepresenteerde visies met de aankondiging van een nieuwe masteropleiding. De master Toekomstgerichte Agrofoodketen leidt veranderexperts op, die bijdragen aan balans herstel in het systeem door ketenpartijen bij elkaar te brengen om samen tot oplossingen te komen in de keten. Hij gaf aan dat de opleiding studenten zal voorbereiden op de uitdagingen van de toekomst door ze op te leiden in o.a. Keten verwaarding, Economische wendbaarheid en Systeem denken. De master zal zich richten op het opleiden van professionals, die zich bewust zijn van hun eigen denken en handelen en anderen door hun voorbeeldgedrag mee kunnen nemen in de gewenste verandering van het huidige economisch / efficiency perspectief naar het meer sociaaleconomisch omdenken. Duinstra benadrukte dat deze opleiding aansluit bij de groeiende behoefte aan transitie experts, die holistisch en multidisciplinair kunnen denken en handelen in de complexe voedselketens van vandaag.

Wil je de opname van de eerste sessie ontvangen? Laat het ons weten. De tweede sessie in deze reeks zal gaan over rauwe melk. Men verwacht dat rauwe melk vanaf 2025 onder bepaalde voorwaarden verkocht mag worden, vergelijkbaar met het Duitse concept van “Vorzugsmilch.” Dit wordt gezien als een belangrijke stap vooruit, omdat rauwe melk in minder bewerkte vorm verschillende voordelen biedt die tot nu toe misschien nog onvoldoende worden erkend. Deze volgende sessie staat gepland op 11 december om 20:00 en zal een interactieve opzet hebben. Verdere details worden binnenkort bekendgemaakt, maar geïnteresseerden kunnen dat nu alvast aangeven.